Những cầu thủ Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ: Bản sắc và tranh cãi

Trong hơn hai thập kỷ qua, đội tuyển Đức chứng kiến sự xuất hiện và đóng góp nổi bật của nhiều cầu thủ Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Họ không chỉ là biểu tượng cho sự hội nhập trong xã hội Đức hiện đại, mà còn là tâm điểm của những tranh cãi xoay quanh bản sắc dân tộc, niềm tin chính trị và ranh giới giữa hai quê hương. Cùng bóng đá quốc tế tìm hiểu trong bài viết sau.

Làn sóng nhập cư và sự hội nhập của người Thổ tại Đức

Sau Thế chiến II, Đức mở rộng lao động nhập cư để phục hồi kinh tế. Hàng trăm nghìn người Thổ Nhĩ Kỳ đến Tây Đức trong thập niên 1960–1970 dưới diện “Gastarbeiter” (lao động khách mời). Họ định cư, sinh con và hình thành cộng đồng lớn mạnh – ngày nay có khoảng 3 triệu người Thổ đang sống tại Đức, phần lớn là công dân gốc.

Con em của thế hệ này lớn lên trong hệ thống giáo dục và bóng đá Đức, từ các sân cỏ địa phương đến học viện của các CLB Bundesliga. Nhiều tài năng đã trưởng thành từ đây và chọn khoác áo ĐT Đức, có những đóng góp thực tế cho kết quả bóng đá Đức.

Những cầu thủ Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ nổi bật

Mesut Özil

• Sinh năm 1988 tại Gelsenkirchen
• Vị trí: Tiền vệ tấn công
• Thành tích: Vô địch World Cup 2014, 92 lần khoác áo ĐT Đức

Mesut Özil là cái tên tiêu biểu nhất cho sự hội nhập bóng đá. Với lối chơi sáng tạo, nhãn quan tuyệt vời, anh trở thành trụ cột tuyển Đức dưới thời Joachim Löw. Özil là một trong những cầu thủ quan trọng nhất tại World Cup 2014, góp phần đưa Đức lên ngôi vô địch thế giới.

Tuy nhiên, sau kỳ World Cup 2018 thất bại, Özil gây tranh cãi khi tuyên bố giã từ ĐTQG và tố cáo LĐBĐ Đức phân biệt chủng tộc. Tuyên bố nổi tiếng của anh: “Khi thắng, tôi là người Đức. Khi thua, tôi là người nhập cư” đã gây chấn động lớn trong xã hội Đức và mở ra cuộc tranh luận sâu sắc về bản sắc quốc gia.

İlkay Gündoğan

• Sinh năm 1990 tại Gelsenkirchen
• Vị trí: Tiền vệ trung tâm
• CLB hiện tại: FC Barcelona

Gündoğan cũng là người gốc Thổ như Özil, từng thi đấu nổi bật tại Dortmund, Manchester City và Barcelona. Anh giữ vai trò nhạc trưởng tuyến giữa tuyển Đức nhiều năm liền.

Tuy nhiên, vào năm 2018, Gündoğan cùng Özil bị chỉ trích nặng nề khi gặp và chụp ảnh với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan, một nhân vật gây tranh cãi tại châu Âu. Dù Gündoğan lên tiếng giải thích, anh vẫn bị khán giả Đức la ó trong các trận giao hữu.

Tình huống này phản ánh rõ sự nhạy cảm trong mối quan hệ Đức – Thổ, cũng như cách người hâm mộ nhìn nhận cầu thủ gốc nhập cư khi họ đứng giữa hai bản sắc văn hóa.

Bản sắc kép – Lựa chọn khó khăn giữa hai quốc gia

Rất nhiều cầu thủ gốc Thổ sinh ra ở Đức phải đối diện với câu hỏi: nên khoác áo tuyển Đức hay Thổ Nhĩ Kỳ?

Một số chọn thi đấu cho Đức để cạnh tranh ở đẳng cấp cao hơn, như Özil, Gündoğan, Emre Can, Karim Bellarabi. Trong khi đó, nhiều người khác như Hakan Çalhanoğlu, Nuri Şahin lại chọn Thổ Nhĩ Kỳ vì lý do tình cảm và gốc gác gia đình.

Dù lựa chọn thế nào, họ cũng không tránh khỏi ánh mắt dò xét. Nếu đá cho Thổ, họ bị cho là “quay lưng với nơi mình sinh ra”; nếu đá cho Đức, họ có thể bị coi là “thiếu lòng trung thành” khi dính tới các vấn đề chính trị.

Tranh cãi, định kiến xã hội về cầu thủ Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ

Trường hợp của Özil là đỉnh điểm của sự vỡ vụn niềm tin giữa cầu thủ gốc nhập cư và xã hội Đức truyền thống. Sau khi Özil rút lui khỏi đội tuyển, nhiều nhà báo, học giả, cựu cầu thủ lên tiếng bênh vực anh và cho rằng:

• Xã hội Đức vẫn chưa thực sự vượt qua rào cản định kiến chủng tộc.
• Những cầu thủ gốc nhập cư thường bị soi xét nhiều hơn, nhất là khi thất bại.
• Bóng đá chưa thể tách rời khỏi chính trị và những xung đột văn hóa.

Vụ việc trở thành một bước ngoặt buộc Liên đoàn bóng đá Đức (DFB) phải xem xét lại cách ứng xử với các cầu thủ đa văn hóa.

Hiện tại: Thế hệ tiếp nối và hướng nhìn mới

Ngày nay, vẫn có nhiều cầu thủ gốc Thổ thi đấu chuyên nghiệp tại Đức, nhưng xu hướng chọn ĐTQG Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng trở lại, vì họ cảm thấy được trân trọng hơn.

Tuy nhiên, nước Đức cũng đang dần thay đổi. Các CLB Bundesliga có chính sách phát triển cầu thủ gốc nhập cư toàn diện hơn. Đội tuyển trẻ Đức hiện nay vẫn có nhiều cái tên gốc Thổ hoặc Hồi giáo, như Kenan Yildiz (chọn Thổ), hay Can Uzun (đang cân nhắc giữa hai đội tuyển).

Việc xây dựng một bản sắc tuyển Đức đa dạng hơn, thoải mái hơn với “gốc gác kép”, là điều bắt buộc nếu bóng đá Đức muốn giữ chân các tài năng tương lai.

Cầu thủ Đức gốc Thổ Nhĩ Kỳ là hiện thân của sự giao thoa văn hóa, cơ hội hội nhập nhưng cũng đầy tranh cãi. Họ từng mang vinh quang về cho tuyển Đức, nhưng cũng bị đặt vào thế khó khi bản sắc cá nhân không được thừa nhận trọn vẹn.

Xem thêm: Giải nghệ là gì? Ý nghĩa và quá trình giải nghệ trong bóng đá

Xem thêm: Ronaldo vô địch La Liga mấy lần và thành tích đạt được

Thế giới bóng đá hiện đại đòi hỏi sự khoan dung, bao dung và thấu hiểu. Và chính những cầu thủ như Mesut Özil, İlkay Gündoğan hay thế hệ tiếp theo sẽ là thước đo cho mức độ trưởng thành của xã hội Đức trong việc hòa nhập văn hóa và chấp nhận sự đa dạng dân tộc.